ΑΡΘΡΑ – ΝΕΑ

  H καρδιά και οι νεφροί είναι δύο όργανα που συνεργάζονται στενά μεταξύ τους και, αν και κάθε νεφρός ζυγίζει μόλις 150 γραμμάρια, λαμβάνει προς επεξεργασία το 1/5 της καρδιακής παροχής.

  Το καρδιονεφρικό σύνδρομο (cardiorenal syndrome), είναι μια παθοφυσιολογική διαταραχή της λειτουργίας της καρδιάς και των νεφρών, όπου η οξεία ή χρόνια δυσλειτουργία σε ένα όργανο επιφέρει οξεία ή χρόνια δυσλειτουργία στο άλλο όργανο. Παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση καρδιονεφρικού συνδρόμου αποτελούν η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η προχωρημένη ηλικία και το ατομικό αναμνηστικό καρδιακής ή νεφρικής ανεπάρκειας. 

  Το καρδιονεφρικό σύνδρομο, ανάλογα με την αιτία που προκάλεσε την οξεία ή χρόνια βλάβη της καρδιάς ή των νεφρών και αντίστροφα, αλλά και την παθοφυσιολογική του προσέγγιση, χωρίζεται σε 5 στάδια.

• ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ τύπου Ι (Οξύ καρδιονεφρικό σύνδρομο)

  Αιφνίδια επιδείνωση της καρδιακής λειτουργίας οδηγεί σε οξεία νεφρική βλάβη

• ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ τύπου ΙΙ (Χρόνιο καρδιονεφρικό σύνδρομο)

  Χρόνια δυσλειτουργία της καρδιάς προκαλεί προοδευτική και χρόνια νεφρική βλάβη).

• ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ τύπου ΙΙΙ (Οξύ νεφροκαρδιακό σύνδρομο)

  Οξεία νεφρική βλάβη προκαλεί οξεία καρδιακή διαταραχή)

• ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ τύπου ΙV (Χρόνιο νεφροκαρδιακό σύνδρομο)

  Χρόνια νεφρική νόσος οδηγεί σε χρόνιες καρδιαγγειακές επιπλοκές)

• ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ τύπου V (Δευτερογενές καρδιονεφρικό σύνδρομο)

  Συστηματικές παθήσεις προκαλούν ταυτόχρονη καρδιακή και νεφρική βλάβη 

  Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι η καρδιακή ανεπάρκεια (ΚΑ) είναι η κύρια αιτία νοσηλείας ασθενών ηλικίας άνω των 65 ετών στις ΗΠΑ, ενώ το 30% των ασθενών νοσηλευόμενων για απορρύθμιση της καρδιακής ανεπάρκειας εμφανίζουν οξεία νεφρική βλάβη κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους. Έτσι, η επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας σε νοσηλευόμενους ασθενείς με απορρύθμιση της ΚΑ συνδέεται με επιμήκυνση του χρόνου νοσηλείας και αυξημένη θνητότητα. Επίσης,  ασθενείς με Χρόνια Νεφρική Νόσο και ιδιαίτερα οι ασθενείς με τελικού σταδίου Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια (ΤΣΧΝΑ), εμφανίζουν 50% θνητότητα σχετιζόμενη με καρδιαγγειακά συμβάντα. Τέλος 50% των νοσηλευόμενων και 30% των εξωτερικών ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια παρουσιάζουν συνοδό αναιμία και νεφρική δυσλειτουργία.

  Για το λόγο αυτό, υπάρχει αναγκαιότητα εκτίμησης της νεφρικής λειτουργίας σε κάθε ασθενή με καρδιολογικό πρόβλημα και αντίστροφα εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου σε κάθε ασθενή με νεφρική δυσλειτουργία. Για τη σωστή εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας, δεν αρκούν οι τιμές της ουρίας και της κρεατινίνης στον ορό, αλλά χρειάζεται να υπολογίζεται με απλούς τύπους και ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης, αλλά και το ποσό της αλβουμίνης που αποβάλλεται στα ούρα. Τιμές αλβουμίνης ούρων πάνω από 30mg/24ωρο (σε 24ωρη συλλογή) ή πάνω από 30mg/gr κρεατινίνης (σε πρωινό δείγμα ούρων) είναι παθολογικές και ο ασθενής θεωρείται ότι έχει μικροαλβουμινουρία.

  Τα σημεία και συμπτώματα του καρδιονεφρικού συνδρόμου είναι πολλά, αλλά κυρίως: δύσπνοια, κόπωση, ωχρότητα, οίδημα στα κάτω άκρα, μείωση της διούρησης, κνησμός.

  Η θεραπεία του καρδιονεφρικού συνδρόμου περιλαμβάνει κυρίως διουρητικά, αγγειοδιασταλτικά, αναστολείς του άξονα ρενίνης-αγγειοτασίνης-αλδοστερόνης, ινότροπα και, σε ανθεκτικές καταστάσεις, θεραπεία νεφρικής υποκατάστασης όπου εφαρμόζεται η μέθοδος ultrafiltration (υπερδιήθηση), με στόχο την απομάκρυνση της περίσσειας υγρών από τον οργανισμό.

ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ
Διάγνωση, αντιμετώπιση και πρόληψη της νεφρολιθίασης
 
Η νεφρολιθίαση αποτελεί σήμερα ένα πολύ συχνό πρόβλημα στην κλινική πράξη. Έχει υπολογιστεί ότι ένα ποσοστό 13% των ανδρών και 7% των γυναικών θα αναπτύξει νεφρολιθίαση κάποια στιγμή στη ζωή τους. Μετά από ένα επεισόδιο συμπτωματικής νεφρολιθίασης, το ποσοστό υποτροπής ανέρχεται περίπου στο 50% μέσα στην επόμενη πενταετία. Αυτό καθιστά απαραίτητη την προσπάθεια αποτροπής των επόμενων επεισοδίων, με την ενημέρωση και την πρόληψη που περιλαμβάνει τις διαιτητικές οδηγίες και, αν κρίνεται απαραίτητο, τη χορήγηση φαρμάκων.
 
Παράγοντες κινδύνου για τη δημιουργία λίθων θεωρούνται:

• οικογενειακό ιστορικό
• νεφρολιθίασης
• οστική νόσος
• ουρική αρθρίτιδα
• νοσήματα του γαστρεντερικού
• χρόνιες λοιμώξεις του ουροποιητικού
• νεφρασβέστωση

 
Τα σημεία και συμπτώματα ποικίλλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο και συνήθως περιλαμβάνουν:

• άλγος στην αριστερή ή δεξιά νεφρική χώρα με αντανάκλαση στο υπογάστριο ή και κατά μήκος των ουρητήρων (κωλικός νεφρού)
• τάση προς έμετο, έμετοι, ζάλη, λιποθυμία
• αιματουρία, δυσουρικά ενοχλήματα
• πυρετός, ρίγη

Οι επιπλοκές της νεφρολιθίασης περιλαμβάνουν σοβαρά επεισόδια κωλικού, απόφραξη της ουροφόρου οδού, έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας
 
Η θεραπεία μπορεί να είναι συντηρητική και να περιλαμβάνει παυσίπονα, αντιβιοτικά και προληπτικά μέτρα, αλλά και φάρμακα ανάλογα με το αίτιο της νεφρολιθίασης ή παρεμβατική (λιθοτριψία, χειρουργική αντιμετώπιση αφαίρεσης λίθου)
 Ασθενείς με παράγοντες κινδύνου για τη δημιουργία λίθων και υποτροπιάζοντα επεισόδια χρήζουν εκτενούς διερεύνησης και διαγνωστικής προσέγγισης αυτών.
 
Για ασθενείς με ένα επεισόδιο νεφρολιθίασης και χωρίς παράγοντες κινδύνου, ο έλεγχος μπορεί να περιλαμβάνει:

• ακτινογραφία νεφρών - ουρητήρων - κύστεως
• υπερηχογράφημα νεφρών
• αξονική τομογραφία
• χημική ανάλυση λίθου, εάν είναι εφικτό
• γενική και καλλιέργεια ούρων
• μέτρηση ουρίας, κρεατινίνης, ασβεστίου, φωσφόρου, καλίου, ουρικού όξεος, διττανθρακικών, γενικής αίματος

 
Για ασθενείς με υποτροπιάζοντα επεισόδια νεφρολιθίασης ή και για ασθενείς με παράγοντες κινδύνου, ο έλεγχος περιλαμβάνει

• ακτινογραφία νεφρών - ουρητήρων - κύστεως
• υπερηχογράφημα νεφρών
• αξονική τομογραφία
• χημική ανάλυση λίθου, εάν είναι εφικτό
• γενική και καλλιέργεια ούρων
• μέτρηση ουρίας, κρεατινίνης, ασβεστίου, φωσφόρου, καλίου, ουρικού όξεος, διττανθρακικών, γενικής αίματος, παραθορμόνης και λευκωμάτων ορού (αλβουμίνη)
• συλλογή ούρων 24ώρου για προσδιορισμό κρεατινίνης, ασβεστίου, φωσφόρου, οξαλικών, ουρικού όξεος, κιτρικών, μικροαλβουμίνης, νατρίου και pH ούρων.
• μέτρηση οστικής πυκνότητας, ειδικά σε γυναίκες με υπερασβεστιουρία.

 
Οι λίθοι διαχωρίζονται σε ακτινοσκιερούς (ορατοί στην ακτινογραφία ΝΟΚ) και ακτινοδιαπερατούς (μη ορατοί στην ακτινογραφία ΝΟΚ)
​
Οι ακτινοσκιεροί λίθοι ταξινομούνται σε:
Λίθους οξαλικού ασβεστίου, φωσφορικού ασβεστίου, στρουβίτη (εναμμώνιου φωσφορικού ασβεστίου), κυστίνης
Οι ακτινοδιαπερατοί λίθοι περιλαμβάνουν τους λίθους ουρικού οξέος.

Η πρόληψη για την αποτροπή των επεισοδίων περιλαμβάνει

• Υψηλή πρόσληψη υγρών>2Lt την ημέρα (αποφυγή γκρέιπ φρουτ)
• περιορισμό πρόσληψης νατρίου (αποφυγή αλμυρών φαγητών και αλατιού)
• αποφυγή πρόσληψης πολύ μεγάλων ποσοτήτων ζωϊκής πρωτεΐνης
• περιορισμό κατανάλωσης οξαλικών (μετά από ιατρική συμβουλή)
• αύξηση κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών
   
  Συμπερασματικά, ένας άρρωστος με νεφρολιθίαση  δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο στην οξεία φάση του κύκλου, αλλά να ενημερώνεται για την περαιτέρω εξέλιξη της πάθησης και να λαμβάνει ειδικά μέτρα πρόληψης και θεραπείας από ειδικό.